Bugün Yeni
Olanlar

Arşiv

DSWS Hakkında
DEUK Hakkında
Yardım

DİĞER DİLLER
İngilizce
Almanca
Fransızca
İtalyanca
İspanyolca
Portekizce
Lehçe
Çekce
Rusça
Sırp-Hırvat dili
Endonezyaca
Singalaca
Tamilce

ANA BAŞLIKLAR

Dünya ekonomik krizi, kapitalizmin başarısızlığı ve sosyalizmin gerekliliği
SEP/DSWS/TEUÖ bölgesel konferanslarında kabul edilen karar önergesi

Bush, Türkiye’ye Irak’ta PKK’ya saldırması için yeşil ışık yaktı
Türk-Kürt çatışmasındaki tarihsel ve siyasi sorunlar

Asya’da tsunami: neden hiçbir uyarı yapılmadı

Mehring Books’tan yeni bir kitap: Amerikan Demokrasisinin Krizi: 2000 ve 2004 Başkanlık seçimleri

Livio Maitan (1923-2004):
eleştirel bir değerlendirme

Yazıcıya hazırla

Polonya: PiS hükümeti kürtaj karşıtı yasayı geri çekti

Clara Weiss
18 Ekim 2016
İngilizce’den çeviri (7 Ekim 2016)

Polonya’nın sağcı Yasa ve Adalet Partisi (PiS) hükümeti, ezici halk muhalefeti karşısında, kürtajı yasaklayan yasa teklifini geri çekmek zorunda kaldı. Hükümet, artan zayıflığını kabul ediyor olsa da, işçi sınıfının yaşam standartlarına yönelik daha kökten saldırılara ve Rusya’ya karşı askeri yığınağı tırmandırmaya hazırlanıyor. 

Yasaya yönelik AB yetkililerinden gelen açık kınamaların yanı sıra kürtaj karşıtı yasaya karşı yaklaşık 90 Polonya kentinde on binlerce kişinin katıldığı 3 Ekim Pazartesi günkü protestoların ardından, PiS hükümeti, Çarşamba günü, iki parlamento komisyonunda, yasaya yönelik telaşlı bir inceleme başlattı. Eylül ayının sonunda Polonya Sejmi’nde (parlamento) yasa tasarısı lehine bir oylamanın ardından, Sejm’in insan hakları komisyonu yasayı incelemekle görevlendirilmişti. Gece boyu süren oturumların ve hararetli tartışmaların ardından, her iki komisyon da, PiS temsilcilerinin oy desteğiyle, tasarıyı reddetmeyi önerdi. Parlamento, tasarıyı, 358 oyluk ezici bir çoğunlukla reddetti.

Tasarı, aşırı sağcı Katolik örgütü Ordo Iuris tarafından sunulmuştu ve kürtajla ilişkili kadınlara ve doktorlara hapis cezasının yanı sıra ergin olmayanlar ve cinsel saldırı kurbanları dahil kürtaja yönelik toptan bir yasaklama getirecekti. Anketler, halkın ezici bir çoğunluğunun tasarıya karşı çıktığını; sadece yüzde 14’ünün tasarıyı desteklediğini gösteriyordu. Pazartesi günkü protestolar, büyük ölçüde orta sınıf tabakalardan destek çekmiş ve liberal muhalefet tarafından ilan edilmişti.

PiS’in neden tasarıya yönelik tutumunu sadece birkaç gün içinde son derece çarpıcı biçimde değiştirdiği sorulduğunda, partinin başındaki Jaroslaw Kaczynski, parlamentoda şu yanıtı verdi: “Toplumdaki durumun ışığında, bizler, tasarının, onu hazırlayanların hedeflerine karşıt sonuçlar doğuracağı kararına vardık.”

Liberal muhalefetin medya kuruluşları, PiS’in geri adımını, “büyük bir zafer” (Gazeta Wyborcza) olarak kutladılar. İşçi sınıfının bakış açısından, bu, bir saçmalıktır ve göz boyama anlamına gelmektedir. İlk olarak, PiS, hala, kürtaj hakkını daha da kısıtlayacak bir başka tasarıyı teklif etmeyi planlıyor. İkincisi, her halükarda, Polonya’da kürtaj hakkı bulunmamaktadır. Liberal muhalefet tarafından savunulan yürürlükteki yasa, her yıl yüz binlerce kadını ya Polonya’da yasadışı bir şekilde düşük yapmaya ya da diğer ülkelerde kürtaj yaptırmaya çalışmaya zorlayacak şekilde, ancak en uç durumlarda (ensest, cinsel saldırı ya da ceninin ciddi anomalisi) kürtaja izin vermektedir.

Liberal muhalefet, başından itibaren, kürtaj karşıtı yasaya karşı protestoları, kasıtlı olarak ilgili daha geniş siyasi sorunlardan başka yöne çevirerek ve hükümete karşı bir işçi sınıfı hareketini önlemeye çalışarak, cinsiyet meseleleriyle sınırlamak için elinden geleni yaptı. Bununla beraber, muhalefet, hiçbir zaman, mevcut gerici yasanın sürdürülmesini talep etmekten öteye geçmedi.

PiS’in geri adım atmasının ana nedeni, işçi sınıfının daha geniş bir hareketinden duyulan korkuydu. Son haftalarda otomotiv ve sağlık işçileri dahil, işçi sınıfının protesto ve grevlerinde artışa tanık olunurken, iktidar partisinin destek oranı son dönemde yüzde 29’a kadar düştü.

Hükümet, şimdi, teklif edilen kürtaj tasarısını reddetmesi temelinde, işçi sınıfının yaşam standartlarına yönelik daha sert saldırılar hazırlamak ve Rusya’ya karşı askeri takviyeyi ilerletmek için görüştüğü liberal muhalefete ve üst orta sınıf tabakalara başvurmayı amaçlıyor. Bu rica, hükümetin işçi sınıfına ilişkin korkusunu paylaşan muhalefet tarafından oldukça iyi anlaşılmış durumda.

Geçtiğimiz hafta, Başbakan Beata Szydlo, Maliye Bakanı Pawel Szalamacha’yı görevden aldı. Bir hafta önce ise, Polonya hazinesinin başkanı görevden alınmıştı. Hem maliye bakanlığının hem de hazinenin işlevleri, artık, eski bir bankacı ve PiS’in başındaki Kaczynski’ye yakın olan Mateusz Morawiecki’ye teslim edilecek. Onun denetimi altında, acil görevi Polonya ekonomisinin yeniden yapılandırılması ve bir sağlık sistemi reformunu geçirmek olan yeni bir “süper bakanlık” oluşturulacak.

PiS hükümeti, özellikle, ekonominin hızlı bir askerileşmesini yönetmek için sanayinin önemli dallarını devletin daha büyük denetimi altına almak istiyor. PiS, bu nedenle, çeşitli Polonya kentlerinde, 1989’dan beri en büyük takviyesini sürdüren Polonya ordusu için silah ve cephane üretecek birkaç yeni devlet fabrikasının kurulacağını duyurdu. Morawiecki, savunma sanayisini genişletme ve bunu, “yeniden sanayileşme”nin kalbi yapma yönünde tekliflerle ortaya çıktı.

Jaroslaw Kaczynski, hükümetin önceliklerini, Çarşamba günü, Askeri Tıp Enstitüsü’ndeki akademik yılın açılışında yaptığı konuşmada yeniden vurguladı. Kaczynski, “Şu anda olağanüstü bir durum içindeyiz: hem silahlı kuvvetler hem de sağlık sistemi değişmek zorunda ve değişiyor.” dedi ve silahlı kuvvetler, şu anda, “belki de önceki on yıllarda hiç olmadığı kadar gerekli” diye ekledi. Planlanan sağlık sistemi reformu hakkında halka somut hiçbir bilgi verilmezken, Kaczynski, yaptığı konuşmada, Savunma Bakanlığı’na tabi olan ve çok sayıda hastaneyi yöneten Askeri Enstitü’nün sağlık sistemi üzerindeki etkisinin ve genel olarak ordunun büyütüleceğini ima etti.

Polonya sağlık sistemi, Avrupa’daki en kötü sağlık sistemlerinden birisidir. Sağlık hizmetlerinin hasta dostluğunu ölçen Avrupa Sağlık Tüketicileri Endeksi’ne göre, Polonya, 35 Avrupa ülkesi içinde 34. sırada yer alıyor. Ülke, devasa bir doktor açığı yaşıyor (100.000 kişiye sadece 224 doktor). Anketler, halkın yüzde 75’inin, sağlık sistemine ilişkin “çok olumsuz” bir görüşe sahip olduğunu gösteriyor. OECD ülkeleri arasında, Polonya, sağlık sisteminde en düşük yatırımlara sahip. Yönetim, 2014’te, sağlık hizmetlerine, OECD’nin yüzde 9,3’lük ortalamasının çok altında kalacak şekilde, GSYİH’nin sadece yüzde 6,8’ini harcadı.

Son derece kötü çalışma koşulları nedeniyle, her beş tıp öğrencisinden dördü, çalışmak için yurtdışına gitmek istediğini belirtiyor. Binlerce sağlık çalışanı, geçtiğimiz hafta, daha yüksek ücretler için greve gitti.

Polonya sağlık sisteminin fiilen yok edilmesi, 1989’dan beri iktidarda yer alan, liberal muhalefet PO ve sözde sosyal demokrat PSL dahil, tüm burjuva partilerinin birleşik çabalarının ürünüdür. Dış ve iç politika açıları üzerine taktiksel farklılıkları ne olursa olsun, burjuva partiler arasında, Rusya ile bir savaş için Polonya toplumunun hızla askerileştirilmesi ve bunun bedelini işçi sınıfına ödetme gerekliliği konusunda bir fikir birliği söz konusudur.