Bugün Yeni
Olanlar

Arşiv

DSWS Hakkında
DEUK Hakkında
Yardım

DİĞER DİLLER
İngilizce
Almanca
Fransızca
İtalyanca
İspanyolca
Portekizce
Lehçe
Çekce
Rusça
Sırp-Hırvat dili
Endonezyaca
Singalaca
Tamilce

ANA BAŞLIKLAR

Dünya ekonomik krizi, kapitalizmin başarısızlığı ve sosyalizmin gerekliliği
SEP/DSWS/TEUÖ bölgesel konferanslarında kabul edilen karar önergesi

Bush, Türkiye’ye Irak’ta PKK’ya saldırması için yeşil ışık yaktı
Türk-Kürt çatışmasındaki tarihsel ve siyasi sorunlar

Asya’da tsunami: neden hiçbir uyarı yapılmadı

Mehring Books’tan yeni bir kitap: Amerikan Demokrasisinin Krizi: 2000 ve 2004 Başkanlık seçimleri

Livio Maitan (1923-2004):
eleştirel bir değerlendirme

Yazıcıya hazırla

Polonya: On binler kürtaj karşıtı yasa tasarısını protesto etti

Clara Weiss
10 Ekim 2016
İngilizce’den çeviri (5 Ekim 2016)

On binlerce insan, geçtiğimiz Pazartesi günü, kürtajı yasaklama yasa teklifini protesto etmek için bütün büyük Polonya kentlerinde sokağa döküldü. Eylül ayının sonunda, Polonya Sejm’i (Polonya parlamentosu alt meclisi), yasa tasarısını onaylamış ve parlamento komisyonlarının daha ileri incelemelerine sunmuştu. Liberal muhalefet tarafından desteklenen protestolar, Polonya hükümetinin krizini yoğunlaştırıyor.

Yasa tasarısı, aşırı sağcı, Katolik bir avukatlar örgütü tarafından öne sürüldü ve başından itibaren iktidardaki Yasa ve Adalet Partisi’nden (PiS) önde gelen politikacıların desteğini aldı. Tasarı, aynı zamanda, PiS’in yakın olduğu Katolik Kilisesi’nin resmi desteğine sahip.

Tasarının geçmesi, ergin olmayan çocuklar ve tecavüz kurbanları dahil olmak üzere, kürtajın fiilen toptan yasaklanması anlamına gelecek. Yalnızca annenin yaşamının doğrudan tehdit altında olması durumunda kürtaja izin verilecek. Dahası, mevcut tasarı, hem doktorlara hem de düşük yapan kadınlara suçlu muamelesi yapacak şekilde, kürtajla ilişkili olan herkese beş yıla kadar hapis cezası getiriyor. Tasarı, ayrıca, çok sayıda gebe kadının sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atacak.

Pazartesi günkü protestolara katılan Polonyalı bir doktorun New York Times’a söylediği gibi: “Bu, doğum öncesi tanının sonu olacak. Down sendromu gibi belirli genetik düzensizliklerle karşılaşıp karşılaşmayacağımı belirlememe imkan veren amniyotik sıvı testi gibi temel doğum öncesi testleri yapamayacağım. Prosedürün bozulması halinde, hapse düşebilirim. Bu riski almayacağım.”

Pazartesi günü, Liberal muhalefet partileri Yurttaşlık Platformu (PO) ve Nowoczesna (“Modern”), Razem gibi sahte sol örgütlerin desteğiyle, yasa tasarısını protesto etmek için bir “kadın grevi” örgütlediler. #SiyahProtesto (#czarnyprotest) sloganı altında, Varşova, Krakov, Poznan, Wroclaw, Katowice ve Gdansk gibi büyük Polonya kentlerinde 100.000 kadar insan tasarıyı protesto etti. En büyük protestolar, 30.000 dolayında katılımcıyla Varşova’da gerçekleşti. Organizatörlere göre, 90 civarında Polonya kentinde protesto düzenlendi. Birkaç bin katılımcıyla, Berlin’de, Paris’te ve diğer birkaç Avrupa başkentinde dayanışma gösterileri yapıldı.

Restoranlar, müze ve galeriler ve üniversiteler dahil birçok işyeri, kadın çalışanlarına protestolara katılmak üzere bir günlük izin kullanma izni verdi. Çeşitli Polonya kentlerinin belediye başkanları da, kadın işgücünün protestolara katılmasını destekledi. Polonya basınında çıkan haberlere göre, protestolarda önemli bir işçi sınıfı katılımı yoktu.

Fazla sayıda işçinin protestoları desteklemediği gerçeği, hem liberal muhalefetin protestoları bir “kadın grevi” öğütleyerek sınırlama yönündeki kasıtlı girişiminin hem de işçilerin geniş kesimlerinin protestoların arkasındaki siyasi güçlere ilişkin hissettiği kuvvetli şüphenin sonucuydu. Dahası, liberal muhalefet, Polonya’da, en başından itibaren Stalinist bürokrasinin, sendika hareketi Dayanışma’nın önderliğinin ve Katolik Kilisesi’nin bir ittifakı eliyle organize edilen kapitalizmin restorasyonundan doğrudan sorumlu olan burjuva güçleri temsil etmektedir.

Protestolar, Polonya’daki liberal muhalefete bağlı büyük gazetelerin tam desteğine sahipti (eski liberal muhalif Adam Michnik’in Gazeta Wyborcza’sı başta olmak üzere, Polityka ve Newsweek Polska). Geçtiğimiz yılın sonunda hükümetin politikalarına karşı kitlesel gösteriler örgütleyen muhalefetle ilişkili çeşitli kişilerin kurduğu Demokrasiyi Savunma Komitesi de (KOD), protestoların örgütlenmesine yardım etti.

Yunanistan’daki Syriza’yı ve İspanya’daki Podemos’u model alan sahte sol parti Razem (Birlikte), kürtaj yasa tasarısına karşı bu yıl boyunca devam eden protestoları, kendisini, 2015-2016 kışındaki AB yanlısı protestolar sırasında arasına en azından biçimsel bir mesafe koymaya çalıştığı resmi liberal muhalefet ile daha yakın bir şekilde hizalamak için kullandı.

Protestoların arkasındaki siyasi güçlerin, işçi sınıfının demokratik haklarının savunusuyla hiçbir alakası bulunmamaktadır. Nitekim onlar, seçme özgürlüğünü bile ileri sürmüyor; aksine halihazırda Avrupa’daki en kısıtlayıcı kürtaj yasalarından biri olan mevcut kürtaj yasasını savunuyorlar. Şu an itibariyle, Polonya’da kürtaja, yalnızca, gebeliğin tecavüz ya da ensest sonucunda meydana gelmesi veya ceninin ciddi ölçüde sakat ya da hasta olması halinde izin veriliyor.

Mevcut yasa altında, Polonya’da her yıl yasal yollarla sadece 2.000 kürtaj kayda geçiriliyor. Tahminlere göre, 150.000 kadar Polonyalı kadın, ya başka bir AB ülkesinde ya da yasadışı yollarla Polonya’da kürtaj yaptırmış durumda. Bu kısıtlamalar, Polonya hükümetinin, Katolik Kilisesi’nin düzenlemesiyle, anketler nüfusun yüzde 60’ının seçme özgürlüğünden yana olduğunu gösteriyor olmasına rağmen kürtaj hakkını kısıtlayan bir dizi yasayı yürürlüğe koyduğu 1990’ların başlarına kadar uzanmaktadır.

Pazartesi günkü protestoların örgütlenmesi, PiS hükümetinin sağcı politikalarına yönelik kitlesel muhalefeti liberal muhalefetin arkasına yedeklemekten ve muhalefetin kimlik politikasını ve AB yanlısı bir dış politikayı yükseltmesinden başka bir şeyi hedeflemiyordu. Liberal muhalefet, Polonya’daki en gerici ve sağcı siyasi güçlerle birlik oluşturan hükümetin mevcut rotasının, Varşova ile Brüksel-Berlin arasındaki uçurumu daha da genişleteceğinden endişe ediyor. Dahası, Polonya burjuvazisinin önemli kesimleri, hükümetin demokratik ve sosyal haklara cepheden saldırısının, işçi sınıfı içinde kitlesel huzursuzluğu kışkırtacağından korkuyor.

Devam eden protestolar ve kürtaj karşıtı yasaya yönelik kitlesel halk muhalefeti, iktidardaki PiS hükümetini şimdiden sarsmış durumda. PiS, yasa tasarısını destekleyerek, ülkenin çeşitli aşırı sağcı ve Katolik örgütleri arasındaki destek tabanını sağlamlaştırmaya çalıştı. Hükümet, böylelikle, işçi sınıfının sosyal ve demokratik haklarına yönelik saldırılarına; hızlı militaristleşmeye ve Rusya ile savaş hazırlıklarına bir destek temeli bulma peşinde koştu. (Bkn: “Polonya hükümeti aşırı sağı güçlendiriyor”)

Şimdi, hükümet, kürtaj karşıtı yasa konusunda nasıl ilerleyeceği hakkında kargaşa içinde. Pazartesi günü protestolar üzerine ilk resmi konuşmayı bir radyo röportajında yapan Savunma Bakanı Wytold Waszczykowski, protestoları reddetti ve “Bırakın oynasınlar. Eğer kişi şu anda Polonya’da daha büyük kaygılar olmadığını düşünüyorsa, o halde devam etsin. Polonya’da kadınların hakları bastırılmıyor.” dedi.

Sonraki gün, Başbakan Beata Szydlo, Waszczykowski ile hemfikir olmadığını garanti etmek için ortaya atıldı. O, savunma bakanının yalnızca kendi adına konuşmuş olduğunu savundu ve hükümetin tasarı üzerine çalışıyor bile olmadığında ısrar etti. Polonya Sejm’i Sağlık Komitesi’nin başındaki Tomasz Latos da, PiS’in ayrı bir tasarı hazırlamakta olduğunu öne sürerek, partisi ile yasa tasarısı arasına mesafe koymaya çalıştı.

Hükümet, gerici politikalarına karşı işçi sınıfının daha geniş bir hareketi olasılığından korkuyor. Büyük ölçüde uzman aydınlar ve orta sınıf tabakalarıyla sınırlandırılmış olan Pazartesi günkü protestolardaki katılım, yasaya yönelik Polonya işçi sınıfı içindeki ezici muhalefetin yalnızca soluk bir yansımasıdır. Newsweek Polska’nın Sejm’in tasarıyı onaylamasının öngününde yaptığı bir ankete göre, halkın yüzde 74’ü yasaya karşı. Bir başka anket, halkın sadece yüzde 14’ünün tasarıyı desteklediğini gösteriyor. Bu hafta başında, iktidardaki PiS’in destek oranı, yüzde 29’a kadar düşmüştü.