Bugün Yeni
Olanlar

Arşiv

DSWS Hakkında
DEUK Hakkında
Yardım

DİĞER DİLLER
İngilizce
Almanca
Fransızca
İtalyanca
İspanyolca
Portekizce
Lehçe
Çekce
Rusça
Sırp-Hırvat dili
Endonezyaca
Singalaca
Tamilce

ANA BAŞLIKLAR

Dünya ekonomik krizi, kapitalizmin başarısızlığı ve sosyalizmin gerekliliği
SEP/DSWS/TEUÖ bölgesel konferanslarında kabul edilen karar önergesi

Bush, Türkiye’ye Irak’ta PKK’ya saldırması için yeşil ışık yaktı
Türk-Kürt çatışmasındaki tarihsel ve siyasi sorunlar

Asya’da tsunami: neden hiçbir uyarı yapılmadı

Mehring Books’tan yeni bir kitap: Amerikan Demokrasisinin Krizi: 2000 ve 2004 Başkanlık seçimleri

Livio Maitan (1923-2004):
eleştirel bir değerlendirme

Yazıcıya hazırla

Çin Devlet Başkanı Xi’nin istifa etmesi çağrısını tutuklamalar izliyor

Peter Symonds
5 Nisan 2016
İngilizce’den çeviri (26 Mart 2016)

4 Mart’ta, Çin’in Ulusal Halk Kongresi (UHK) arifesinde, “Komünist Parti’nin sadık üyeleri” tarafından, Devlet Başkanı Xi Jinping’in “tüm Parti ve devlet önderliği makamlarından istifasını” isteyen bir açık mektup yayınlanmıştı. Mektup, Xi’ye, “tüm iktidarı kendi ellerinde topladığı” ve ülkenin karşı karşıya olduğu “bütün siyasal, ekonomik, ideolojik ve kültürel alanlarda görülmemiş sorunlara ve krizlere” neden olduğu yönünde sert bir eleştiride bulunuyordu.

Mektup, [yayınlanmasının ardından] birkaç günlüğüne kapatılan devlete ait web sitesi Wujie News’ten hızla silinmişti. Sitenin sahipleri, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Xinjiang bölge komitesi ve finans dergisi Caijing ile dev e-ticaret şirketi Alibaba’yı yöneten SEEC Media Group firması.

Mektubun yayınlanması üzerine 20 kadar kişinin gözaltına alındığı haberleriyle birlikte, açık mektubun İngilizce çevirisi sonradan yeniden ortaya çıktı. BBC, gözaltına alınanlar arasında, avukatının ifadesine göre 15 Mart’ta uçakla Pekin’den Hong Kong’a gitmeye çalışırken yakalanmış olan gazeteci Jia Jia’nın bulunduğunu bildirdi. Gazeteci, görünüşe göre, dün serbest bırakıldı.

İsmi açıklanmayan bir Wujie News çalışanı, BBC’ye, altısı web sitesi çalışanı, 10’u onunla bağlantılı bir teknoloji şirketi için çalışanlar olmak üzere, 16 kişinin daha “alınıp götürülmüş olduğunu” söyledi. New York’ta yaşayan iyi tanınan Çinli bir muhalif olan Wen Yunchao, mektubun yazarının kendisi olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla Çin’in Guangdong eyaletinde yaşayan erkek kardeşinin, annesinin ve babasının da gözaltına alınmış olduğunu iddia ediyor. Wen, mektupla hiçbir ilişkisinin olmadığını söyledi.

BBC’ye göre, ilk olarak yurt dışı merkezli Çince web sitesinde yayımlanmış olan açık mektubu kimin yazdığı net değil. Bununla beraber, mektubun içeriği, Çin’in derinleşen ekonomik yavaşlamasının, Washington’ın cepheleşmeye doğru sürükleyen Asya’ya “dönüş”ünün ve Çin’e karşı askeri yığınağının ortasında, ÇKP içindeki derin hoşnutsuzluğa ve hizipsel iç çatışmaya işaret ediyor.

Xi, 2012’de göreve gelmesinden bu yana, iktidar araçlarını kendi ellerinde topladı. O, yalnızca ÇKP başkanı, devlet başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanı değildir; aynı zamanda, ekonomiyi, iç güvenliği ve dış ilişkileri kapsayan başlıca alanlarda politika belirleyen “öncü küçük gruplar”a da başkanlık etmektedir.

Xi’nin adımları, eski Chongqing parti şefi Bo Xilai’nin yolsuzluk suçlamalarıyla tutuklanıp mahkum edilmesinin ortasında gerçekleşmişti. Xi, yolsuzluk karşıtı hamleyi, Bo’nun ÇKP Siyasi Büro Daimi Komite üyesi olan eski güvenlik şefi Zhou Yongkang’e ve onlarla ilişkili üst düzey yetkililere uzanacak şekilde genişletmişti. Siyasi Büro Daimi Komitesi, ÇKP önderlik kurulunun tepesini ifade ediyor.

Bo’ya ve Zhou’ya yönelik baskı, ÇKP bürokrasisi içinde büyük kamu iktisadi teşebbüsleriyle (KİT) yakından ilişkili olanları ezmeyi hedefliyordu. Bo, küresel pazarlarda rekabet etmek için KİT'lerin korunmasını ve onların “ulusal en iyiler”e dönüştürülmesini savunuyordu. O, ayrıca, ABD’nin Asya’daki askeri yayılmasına daha iddialı bir yanıt verilmesi için bastıran Çin ordu kesimleriyle de bağlantılıydı.

Açık mektup, Bo’nun görüşlerini değil, ama Xi’yi piyasa yanlısı yeniden yapılanmayı geciktirdiği ve Washington’ı yatıştırmak üzere yeterince şey yapmadığı için eleştiren ÇKP aygıtı kesimlerinin görüşlerini yansıtıyor. Mektup, Xi’yi, eski lider Deng Xiaoping’in “gücünü gizle ve zamanını bekle” özdeyişini takip etmemekle ve bu yüzden, “birlikte Çin’i baskı altına almak için Güney Kore, Japonya, Filipinler ve Güneydoğu Asya ülkeleri ile birleşik bir cephe kuran Amerika Birleşik Devletleri’nin Asya’ya başarılı dönüşüne” izin vermekle suçluyor.

Doküman, ekonomi politikasına yönelik şiddetli bir saldırıyla, Xi’nin Mali ve Ekonomik İlişkiler Öncü Grubu’na önderliği, “yüz binlerce sıradan insanın servetinin yok olmasına izin verecek şekilde, hisse senedi ve emlak piyasalarında istikrarsızlık yaratmış durumda. Arz yönlü reformlar ve üretim kapasitesi politikaları devlete ait firmalarda büyük işten çıkarmalarla sonuçlanmıştır; kapanan özel firmalar da birçok işten çıkarmaya yol açmıştır.” diye ilan ediyordu.

Mektup, ayrıca, Xi’nin imzasını taşıyan ve Çin ile Avrupa’yı birbirine bağlayan devasa bir kara ve deniz hatları ağı inşa etmeyi hedefleyen “Bir Kuşak Bir Yol” girişimine de saldırıyordu. Mektup, projenin, “devasa miktarda bir döviz rezervini hiçbir geri dönüş olmaksızın karmakarışık ülkelere ve bölgelere” yatırdığını iddia ediyordu. Devamında, şöyle yazıyordu: “Döviz rezervlerinin aşırı tüketimi ve yuanın değerinin düşürülmesi çevrimleri herkesin güvenini azaltmış, ulusal ekonomide tam bir çöküşe neden olmuş durumda. Halk, değişim istiyor.”

Geçtiğimiz yılki borsa düşüşüne yapılan gönderme önemlidir. Başbakan Li Keqiang, açığa satışları, yeni tahvil satışa çıkarmaları ve büyük yatırımcıların hisse senedi satmalarını yasaklamayı içeren panik havasındaki yanıt ile yakından bağlantılıydı. Başbakan olarak Li, ekonomi politikasından sorumlu ve ülkeyi yabancı yatırımcılara daha fazla açma yönündeki geniş kapsamlı piyasaya yanlısı reformları başlatan ve Dünya Bankası ile birlikte yazılan Çin 2030 raporunun kaleme alınmasına merkezi olarak katıldı.

Li, Çin’in hisse senedi piyasalarında spekülatif taşkınlığı teşvik etmekten tek başına sorumlu değildi; ancak yalnız bırakıldı. Perşembe günü Australian Financial Review’daki “Xi Jinjing kültü” başlıklı bir makale, Xi’nin Siyasi Büro Daimi Komite’nin diğer altı üyesini etkin bir şekilde ikincil rollere sürmüş olduğunu bildirdi. “Bu kapsamda, en büyük zayiat, Xi’nin ekonominin kontrolünü almasının ardından en çok küçültülmüş kişi olan teknokrat başbakan Li Keqiang oldu.”

Bo ile ilişkili olanların tasfiyesinin devam etmesinin yanı sıra, Xi, partinin Li ile bağlantılı Komünist Gençlik Birliği grubuna yönelik bir saldırı başlatmış gibi görünüyor. Geçtiğimiz ay, Beijing Daily, Birlik’le bağlantılı yetkilileri, “kendilerine hizmet eden tutumları parti için işe yaramaz olan ve skandallara yol açan hırslı aristokratlar” olarak damgaladı. The Australian web sitesi, “Xi, rakiplerini uzaklaştırmak ve ‘ikinci bir Mao’ olarak ömür boyu hüküm sürmek için bastırıyor” başlıklı bir makalede yorumları bildirdi ve ÇKP’nin Merkez Disiplin Denetimi Komisyonu’nun Birlik üyelerinin “zihniyetini” eleştirdiği bir çalışmaya dikkat çekti.

Açık mektubun ÇKP’nin iç çalkantısıyla bağlantısı belirsiz ama Xi’nin iktidarı hızla elinde toplamasını eleştirme konusunda tek değil (bu, şu sıralar uluslararası medyada rağbet gören bir konu).

Geçtiğimiz ay, açık sözlü bir emlak kralı olan Ren Zhigiang’ın twitter hesapları, Xi’nin, parti çizgisine uymalarında ısrar etmek için devlete ait üç büyük medya grubuna -Xinhua haber ajansı, People’s Daily ve Çin Merkezi Televizyonu (CCTV)- yönelik üst düzey ziyaretini eleştirmesinin ardından aniden kapatıldı. Xi, CCTV’de, “CCTV’nin soyadı, ‘parti’dir.” diye ilan eden yaltakçı bir reklamla karşılanmıştı.

Twitter’da yaklaşık 37 milyon takipçisi olan Ren, “Halkın hükümeti ne zaman partinin hükümetine dönüştü?” diye soran bir paylaşım yaptı. Bir başka paylaşımda, “Vergi mükelleflerinin parasını onlara hizmet sağlamayan şeyler yapmak için kullanmayın.” diyordu. Babası ticaret bakan yardımcılığı yapmış ve ÇKP’nin uzun süredir üyesi olan Ren, devlet medyasının saldırısına uğradı ancak gözaltına alınmadı.

ÇKP önderliği, açık bir biçimde, meseleyi kontrol altında tutmaya çalışıyor. Prestijli Merkezi Parti Okulu’nda bir profesör olan Cai Xia’nın, Ren’e yönelik muamelenin “bir siyasi duruşmayı andırdığı”nı ilan ettiği bir makalesi Çin web sitelerinden silinip, bir parti gazetesi tarafından kınandı.

Anlamlı bir biçimde, Merkez Disiplin Denetimi Komisyonu’nun gazetesi, Şubat ayı sonunda, Ren’e verilen karşılık üzerine dolaylı olarak endişe ima eden bir başyazı yayınladı: “Muazzam girişimlerde başarılı olanlar, daima, farklı görüşleri dinlemek için anlayışlı ve en içten şekilde isteklidirler.” Xi’nin yolsuzluk karşıtı hamlesini yöneten ve Siyasi Büro Daimi Komitesi’nin üyesi olan komisyon şefi Wang Qishan, Ren ile eskiden beri süregelen kişisel bir ilişkiye sahip.

Açık mektup, ÇKP’nin Bizansvari siyaset dünyasında, egemen çevreler içinde, yükselen jeo-politik rekabet, Çin’in ekonomik durgunluğu ve işçi sınıfı huzursuzluğunun artan işaretleri eliyle oluşturulan keskin gerilimlerin yeni bir belirtisidir.