Bugün Yeni
Olanlar

Arşiv

DSWS Hakkında
DEUK Hakkında
Yardım

DİĞER DİLLER
İngilizce
Almanca
Fransızca
İtalyanca
İspanyolca
Portekizce
Lehçe
Çekce
Rusça
Sırp-Hırvat dili
Endonezyaca
Singalaca
Tamilce

ANA BAŞLIKLAR

Dünya ekonomik krizi, kapitalizmin başarısızlığı ve sosyalizmin gerekliliği
SEP/DSWS/TEUÖ bölgesel konferanslarında kabul edilen karar önergesi

Bush, Türkiye’ye Irak’ta PKK’ya saldırması için yeşil ışık yaktı
Türk-Kürt çatışmasındaki tarihsel ve siyasi sorunlar

Asya’da tsunami: neden hiçbir uyarı yapılmadı

Mehring Books’tan yeni bir kitap: Amerikan Demokrasisinin Krizi: 2000 ve 2004 Başkanlık seçimleri

Livio Maitan (1923-2004):
eleştirel bir değerlendirme

Yazıcıya hazırla

Rus Rublesi artan toplumsal ve siyasal gerilimlerin ortasında çöküyor

Andrea Peters
24 Aralık 2014
İngilizce’den çeviri (17 Aralık 2014)

Rus Rublesi, bu hafta, dolar ve avro karşısında tarihsel olarak en düşük değerlere ulaştı. Uzmanların ve hükümetlerin 2008-2009’dan ya da Rusya’nın 1998’deki borçlarını ödeyememesinden bu yana yaşanan en kötü kriz olarak betimledikleri bu durumda, Perşembe günü, ruble, bir gün içinde yüzde 10 değer kaybetti; bir dolar 80 ruble ve 1 avro 100 ruble karşılığından işlem gördü.

Dün, Merkez Bankası’nın çöküşü önleme yönündeki çabaları başarısız oldu. Rusya Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yüzde 10,5’ten yüzde 17’ye yükseltmesinin ardından, ruble, kısa süreliğine biraz değer kazandı ama ardından, yeniden düşmeye başladı. Kimi uzmanlar, merkez bankasının ani hamlelerinin, bir panik duygusu yayarak, yalnızca durumu kötüleştirdiğini belirtiyorlar.

ABD, Perşembe günü, Beyaz Saray’dan yapılan, Başkan Obama’nın, hafta sonuna kadar, kendisine Moskova’ya karşı daha sert yaptırımlar uygulama ve Ukrayna’ya öldürücü silahları içeren askeri yardım yapma yetkisi veren bir yasa önerisini imzalayacağı yönündeki açıklama ile birlikte, ruble krizini derinleştirmeye yöneldi.

Geçen ay, Rusya Merkez Bankası, durumu istikrara kavuşturacağı umuduyla, rublenin uluslararası para piyasalarında serbestçe dalgalanmasına izin vermişti.

Rusya ekonomisi, Batılı devletlerin Ukrayna krizinden kaynaklanan yaptırımlarının ve ülke ekonomisinin temel dayanağı olan petrol fiyatlarındaki düşüşün eşzamanlı etkisinden zarar görüyor. Rus hükümeti, bütçesini varili 90 dolardan az olmayan bir petrol fiyatı üzerine kurmuşken, ham petrol, şu sıralarda, varili 60 dolardan az bir fiyatla işlem görüyor.

Yatırımcılar, Rusya’dan hızla kaçıyor. Rusya Merkez Bankası’na göre, sermaye kaçışı, bu yılın dördüncü çeyreğinde, 49 milyar doları bulmuş durumda. 2014 yılındaki toplam sermaye kaçışının 134 milyar doları bulması bekleniyor ki bu, geçtiğimiz yıldakinin iki katından fazla.

Rusya Merkez Bankası’nın Birinci Başkan Yardımcısı Sergei Shvetsov, mali piyasalar üzerine Perşembe günü Moskova’da düzenlenen bir yuvarlak masa toplantısında, “durum kritik” dedi ve ekledi: “İnanın, Merkez Bankası yöneticilerinin yaptığı tercih, çok kötü ile çok çok kötü arasında bir tercihti.” O, ülkenin parasal durumunu istikrara kavuşturmaya yönelik başka önlemlerin alınacağına işaret etti.

Rublenin değer kaybı, enflasyonda, fiyatların devlet istatistik kurumu Rosstat’a göre yılın başından bu yana yüzde 8,9 arttığı sert bir yükseliş ile birlikte gerçekleşiyor. Moskova’nın Ticaret ve Hizmetler Bakanlığı’nın başı, haber ajansı Interfax’a, dünyanın en pahalı kentlerinden biri olan Moskova’da, temel tüketim malları tüketici sepetinin geçtiğimiz yıla göre yüzde 10 artmış olduğunu anlattı.

Özelikle, 2014’ün başından bu yana yüzde 20-25 artmış olan yiyecek fiyatları, büyük bir hızla tırmanıyor. Haber ajansları, yeni yıl tatilinin ardından ek bir yüzde 15 sıçrama olacağını öngörüyor.

Rusyalı üreticiler kendi üretimleri için sıkça dolar ve avro ile karşılanan deniz ötesi girdilere bel bağladıkları için, hem yerli hem de yabancı gıda maddelerinin fiyatları tırmanıyor. Tüm Rusya Küçük ve Kamu Orta Ölçekli İşletmeler Kuruluşu (OPORA), Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’na, mağazalarda ve devlet sözleşmelerinde avro üzerinden ifade edilmiş fiyatların kullanılmasını yasallaştırma çağrısı yaptı ve böylesi bir değişikliğin yapılmaması durumunda işletmelerin büyük zararlar göreceğini vurguladı.

Başbakan Yardımcısı Olga Golodets, ITAR-TASS ile yaptığı bir söyleşide, gerçek ücretlerin enflasyondan büyük zarar gördüğünü ve yoksulluğun artmakta olduğunu söyledi. 18 ay ile 3 yaş arasında çocuk sahibi olan hane halklarının büyük bir risk altında olduğunu belirten Golodets, “Bu yılı, 15,7 milyon yoksulla kapatıyoruz. Ama enflasyon koşulları altında, bu rakam, özellikle çocuk sahibi aileler arasında, kaçınılmaz olarak artacaktır.” dedi.

Hükümetteki bir bürokrat, Forbes’e verdiği bir röportajda, “Rublenin değer kaybının halka zarar verdiğini ve toplumsal bir patlama tehlikesi yarattığını anlayan herkes bir telaş içinde.” diye konuştu.

Rusya’nın gelecek yılki ekonomik görünümüne ilişkin tahminler kötüleşmeye devam ediyor. Hükümet, bu yılın üçüncü çeyreğindeki büyümenin yalnızca yüzde 0,7 olduğunu bildirdikten sonra, 2015 yılının ilk çeyreğinde yüzde 0,8’lik bir daralma öngörüyor. Çevrimiçi Rus yayın organı RBK, Rusya Merkez Bankası’na göre, petrol fiyatlarının 2015 yılı boyunca varili 60 dolarda kalması durumunda Rusya’nın gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 4,5 ile yüzde 4,8 arasında azalacağını belirtiyor. Birleşik Arap Emirlikleri Enerji Bakanlığı, 15 Aralık’ta, petrol fiyatlarının varil başına 40 dolara inebileceğini söyledi.

Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev, Perşembe günü, bir dizi “kriz karşıtı önlemler” geliştirmek üzere, Ekonomik Kalkınma ve Maliye bakanlıkları ile merkez bankasını toplantıya çağırdı. Toplantının ayrıntıları hala yayımlanmış değil.

Maliye Bakanlığı’nın iki yetkilisi, Forbes’e, hükümetin ne yapmaya hazırlandığına ilişkin henüz tam kavrayış olmadığını belirtti. Maliye Bakanı Anton Siluanov, bakanlığının döviz kontrolleri uygulamayı düşünmediğini söyledi.

Kremlin’in, mali sektörü ve diğer büyük işletmeleri yoğun fon akışıyla kurtardığı 2008-2009’da uyguladığına benzer bir kurtarmaya hazırlandığı yönünde söylentiler var. Forbes’e göre, bir yetkili, hükümetin, ekonomiye devlet müdahalesi ve kamuya ait çeşitli mali kuruluşlardan ödünç fon alma becerisi için, 2015 bütçesinde 160 milyar ruble ayırmış olduğunu söylemiş.

Hükümette artan anlaşmazlıkların bir işareti olarak, Ekonomik Kalkınma Bakanı Aleksei Ulyukaev, geriye bakıldığında, merkez bankasının faiz oranlarını daha önce arttırmış olması gerektiğini belirtti. Ulyukaev, “Merkez bankası ile hükümet arasında davranış birliği sağlamak çok önemli.” dedi.

Devlet Başkanı Vladimir Putin ile sıkı bağlara sahip, Kremlin içinden biri olan Igor Sechin’in yönetimindeki Rus petrol devi Rosneft, bu krizde rol oynamakla suçlanıyor. Şirket, geçen hafta, piyasaya 625 milyar ruble değerinde hisse senedi çıkarttı. Sechin, Rosneft’in Rus ekonomisinin altını oyduğu iddialarını “bir kışkırtma” olarak reddetti.

Rus egemen seçkinleri mevcut durumdan bir çıkış yolu bulmaya çabalarken bile, ülkeyi pençesine almış olan ekonomik felaketin, Batı, özellikle de ABD ile tırmanan jeopolitik meydan okumanın sonucu olduğuna ilişkin, giderek artan bir kavrayış söz konusu. Yatırım şirketi REGION’ın çözümleme bölümünün yöneticisi, RIA Novosti’ye, rublenin değer kaybının, asıl olarak, “ülke dışındakiler” tarafından gerçekleştirilen ve merkez bankasının krizi önlemek için faiz oranlarını kullanmasını etkisizleştiren spekülatif saldırılar ile bağlantılı olduğunu anlattı.

Hükümet içinden Forbes’e konuşan biri, hükümetin içindeki durumu, paniğe yakın olarak betimledi ve Rusya ekonomisinin çökmeye başlamasının Batı’nın Rusya’da rejim değişikliğini zorlama çabaları ile bağlantılı olduğunu ifade etti. O, “Şimdiki ekonomik krizin Putin’in Kremlin’e dönmesi nedeniyle ortaya çıkmış olan bir siyasi krizin sonucu olduğunu herkes anlıyor. Yani, kriz karşıtı mali ya da ekonomik planlar durumu köklü biçimde değiştirmeyecek.” dedi.