WSWS : Srpskohrvatski

Izraelska Desnica Dovodi Bliski Istok Na Ivicu Rata

Jean Shaoul i Chris Marsden
11. octobra 2000.

Izraelska okrutna represija Palestinaca prijeti da dovede do rata koji bi mogao obuhvatiti cijeli Bliski Istok, i prouzrokovati humanu tragediju strašnih razmjera.

Palestinski ustanak na Zapadnoj Obali i predjelu Gaze u posljednje dvije sedmice je bio potpaljen pažljivo planiranom i veoma dobro organizovanom provokacijom od strane desničarskih snaga unutar Izraela. Opoziciona Likud Partija i značajan dio vojske su se dosljedno protivili sporazumu sa Palestincima. Nekoliko faktora ih je ubijedilo da je došlo vrijeme za uništenje svake šanse da se spasi završni sporazum.

Kao prvi faktor, premijer Ehud Barak se smatra nesposobnim. Njegova vladajuća koalicija “Jedna Nacija” je pretrpjela niz otkaza što je dalo Likud Partiji mogućnost kontrole Kneseta (parlamenta), u savezu sa malim desničarskim religioznim partijama. Nedavna anketa u novinama Jediot Aharaniot je pokazala da je procenat lične popularnosti za Baraka samo 30 odsto, dok je 49 posto vjerovalo da je on koristio premalo sile protiv Palestinaca.

Kao drugo, sa američkim predsjedničkim izborima na pragu, Likud je procijenio da je mala šansa da će Clinton-ova administracija oštro reagovati na izraelsku provokaciju protiv Palestinaca. Na duže staze, Likud vjeruje da bi republikanska administracija pod vodstvom George W. Bush-a radije podržala njihove ciljeve nego demokratski kandidat, podpredsjednik Al Gore.

I posljednje, bivši Likud premijer Bendžamin Netanjahu se oslobodio optužbi korupcije što mu omogućava povratak političkom životu. Nekoliko anketa je pokazalo da bi Likud sada mogao dobiti opšte izbore pod rukovodstvom Netanjahua, ako bi pala vlada Baraka. Netanjahov glavni politički rival unutar Likud Partije, Arijel Šaron, je uvidio potrebu da utvrdi svoj autoritet nad glavnim desničarskim biračkim krugovima koje sačinjavaju religiozni fanatici i naseljenici u Okupiranim Teritorijama.

Šaronova posjeta pod naoružanom pratnjom jerusalemskom zajedničkom svetom mjestu, Hramu Mount-u, kojeg dijele Palestinci i Izraelci, je bila kalkulisana da provocira nasilnu reakciju od strane Palestinaca (Šaron je odgovoran za masakre u koncentracionim logorima Sabra i Šatila 1982.). Kada su Šarona dočekali protestanti, izraelske trupe su otvorile vatru, ubijajući 6 demonstranata. Tako su počeli dani silne represije pod izraelskim snagama bezbjednosti, u kojima je više od 90 ljudi—skoro svi Palestinci—ubijeno i 2.000 ranjeno.

Akcije desničara i vojske su pokazale jalovost vlade pod vodstom Laburista. Barak je učinio sve što je bilo moguće da potvrdi Likudovu procjenu njegovih sopstvenih mana. On je postao talac sreće, i njegovi politički neprijatelji izgeda kao da mu mogu diktirati akcije.

Umjesto da osudi Šarona što je namjerno uništio mirovne pregovore za koje je Barak obećao da će ostvariti, on je okrivio palestinskog lidera Jasera Arafata za konstruisanje sukoba. “Ako ne vidimo promjene u šablonu nasilja u sljedeća dva dana, mi ćemo to smatrati kao obustavom mirovnog procesa od strane Arafata,” on je upozorio. “Naredićemo vojsci i snagama bezbjednosti da upotrijebe sva sredstva na njihovom raspolaganju da zaustave nasilje,” implicitno prijeteći potpunim ratom. Barakov savjetnik za nacionalnu bezbjednost, Major General Uzi Dajan, je čak i predložio da bi Arafatov glavni štab mogao biti cilj vojne akcije.

Dok izraelski vojni avioni lete iznad Bejruta i stotine tenkova kreću prema sjeveru, Barak je izjavio da Izrael neće oklijevti da se bori na dva fronta i da preduzme stroge akcije protiv Sirije i Lebanona u slučaju da se tri izraelska vojnika, koje je zarobio Hezbulah na izraelskoj sjevernoj granici, ne vrate bezbjedno. Čak i prije isticanja roka Barakovog ultimatuma, izraelske snage bezbjednosti su sravnale dva višespratna bloka stanova na granici izraelskog naselja u području Gaze. U Zapadnoj Obali, napadački helikopteri su digli u vazduh pozicije na brdima oko Hebrona. Palestinci koji žive blizu izolovanog cionističkog naselja Psagot su bili protjerani iz svojih kuća.

Ovo nasilje je, po prvi put, preuzelo karakter građanskog rata, sa napadima vojske i policije na arapske Izraelce. Sukobi između Palestinaca i Izraelaca su se pojačali u intenzitietu i pridobili karakter pogroma.

U Nazaretu, stotine Jevreja je divljalo kroz arapska naselja. U reagovanju na dokaze da su palestinski leševi pokazali tragove mučenja, izraelski mirovni aktivista Guš Šalom je rekao novinama Guardian da ovi događaji pokazuju “sve karakteristike koje su vrlo dobro bili poznate Jeverejima u carskoj Rusiji, to jeste, tajni dogovor između rasističkih napadača i policije”. Barak je izjavio svoju brigu za “delikatnost” Jevrejsko-Arapske koegzistencije unutar Izraela.

Protesti protiv Izraela i Amerike su se proširili kroz Bliski Istok, uključujući Zemlje Zaliva, Saudijsku Arabiju i Kuvajt—koje Amerika smatra ključnim saveznicim u osiguravanju sporazuma sa Izraelom. Jemen, Irak i Libija su pozvale na akciju da pomognu Palestincima. Egipat, koji zabrinuto pokušava da smiri zategnutosti, je domaćin arapskog samita 21. oktobra, na kojem će Irak i Kuvajt, po dogovoru, zajedno sjesti po prvi put.

Veliki broj arapskih lidera je pokazalo zabrinutost zbog srazmjera arapskog protesta protiv Izraela i intenzitet domaće podrške za Palestince. “Svi mi rizikujemo da se umiješamo zbog našeg javnog mnjenja”, izjavio je jedan arapski funkcioner. “A kada lideri prate javno mnjenje, to može dovesti do propasti, posebno u ovom dijelu svijeta i posebno kada je naša borbena spremnost ograničena.”

SAD Strategija Za Bliski Istok U Rasulu

Događaji tokom zadnje dvije sedmice su ostavile SAD strategiju u Bliskom Istoku u stanju rasula, a moguće i propasti. Sedam godina diplomatskih napora, koji su trebali kulminirati u sporazumu koji bi okončao 52 godine neprijateljstava između Izraela i njegovih komšija, su u dronjcima. Tu skoro ništa nije ostalo od inicijative inostrane polise koja je trebala da bude krunisano dostignuće Clinton-ove prezidencije. Jedan funkcioner Bijele Kuće je priznao, “Nije stvar u spašavanju trofeja mirovnih sporazuma. Stvar je u fundamentalnim interesima inostrane polise.”

Clinton-ova administracija je angažovana u očajnim naporima da spriječi da se ovaj vrtoglav rast nasilja ne pretvori u puni rat. Osjećala se nemoćnom da stavi veto na rezoluciju UN Savjeta Bezbjednosti koja kritikuje Izrael zbog pretjerane upotrebe nasilja protiv Palestinaca, i umjesto toga se uzdržala. SAD funkcioneri kažu da su se uplašili da bi američki veto još više potpalio odveć eksplozivno raspoloženje u arapskom svijetu.

Clinton je u čestom kontaktu sa Barakom, Arafatom, i sirijskim Bašar Asadom. Pokušavao je da ubijedi egipatskog predsjednika Hosnija Mubaraka da sazove samit na Šarm el Šeiku iduće sedmice, obećavajući da će i on biti prisutan. Jedan funkcioner SAD-a je rekao da bi cilj samita bio “da učini nešto da zaustavi lančanu reakciju poput avgusta 1914. kada su evropske sile uletile darmar u prvi svjetski rat”.

Jedino je masivan diplomatski pritisak kojeg su izvršile SAD, uz pomoć Kofi Anana, Javier-a Solana-e iz Evropske Unije i ruskog ministra za inostrane poslove Igora Ivanova, ubijedio Baraka da se pomjeri od provalije i da produži za “tri do četiri dana” 24-časovni krajnji rok za Arafata da zaustavi palestinski ustanak.

Ali se konflikt nastavio juče i vjerovatnoća permanentnijeg okončanja neprijateljstva ostaje blijeda. Arafat, koji je očigledno u stanju očaja, je rekao da je novi krajnji rok bio samo “prijetnje, prijetnje, prijetnje”.

Arafatova Strategija U Raspadu

Svi pokušaji da se nametne sporazum odozgo, putem diplomatskih napora koji su oblikovani interesima imperijalističkih sila i vladajućih elita u regionu, nisu mogli donijeti mir i stabilnost Bliskom Istoku. Da bi se spriječilo ponovno krvoproliće i stvorila moguća baza za skladan društveni i politički razvoj, potrebno je ujedinjenje arapskih i jevrejskih radnika u zajedničkoj borbi za izgradnju socijalističkog društva širom Bliskog Istoka. U opoziciji ovoj perspektivi, Arafat i PLO nude mogućnost osiguranja palestinske domovine putem sporazuma sa imperijalističkim silama i Izraelom, perspektiva koja je sada u raspadu.

Barakova tvrdnja da je Arafat odgovoran za nasilje nije samo pogrešna, već prikriva stepen do kojeg je PLO lider suočen sa političkom bunom protiv njegovog cilja da se prilagodi cionističkom režimu. Stepen neprijateljstva i otpora koji je susreo izraelsku represiju leži u neuspjehu sporazuma, prvo izrađenog u Oslu 1993, da oslovi potrebe i aspiracije palestinskih masa. Protesti daju oduška nagomilanom socijalnom nezadovoljstvu kojeg su prouzrokovale nezamislive ekonomske teškoće i gušenje demokratskih prava, što je svakodnevna stvarnost za radnike i seljake unutar Palestinskog Autoriteta (PA).

Nezaposlenost je preko 50 odsto, a i poslovi koji postoje plaćaju minimalnu platu. Smještaj, sanitacija, zdravstvo, i čak i snabdijevanje vodom su primitivni i oskudni, dok susjedni izraelski naseljenici žive u relativnom komforu iza teško utvrđenih granica.

Arafat i njegova vladajuća klika su toliko politički izolovani da je čak i omladinska sekcija njihove Fata organizacije objavila neovlaštene letke pozivajući na narodni rat protiv Izraela. Reagujući Barakovim zahtjevima za Arafata da zaustavi ustanak, predstavnik PA-a Hanan Ašravi je otvoreno priznao da “Arafat ne može da zapovijeda narodu, čitavoj naciji, koju svakodnevno ubijaju, od koje se traži da legnu dole i umiru tiho i da se ne brane”.

Desničarske snage unutar Izraela su možda postigle svoj cilj da poremete mogućnost sporazuma sa Palestincima na kratke staze, ali samo po cijeni radikalizacije arapskih masa širom Bliskog Istoka. Oni su tokom ovog procesa stavili u opasnost politički opstanak ne samo Arafata, već i svih buržoaskih režima na koje se imperijalizam oslanja da upravlja sve jačim socijalnim i političkim napetostima.