Evropa i Austrijski Ekstremni Desničar Haider
Komentar Peter Schwarz-a
5. februara 2000.
Ulazak J�rg Haider-a i Partije Slobode (FP�) u austrijsku vladu označava da je po drugi puta u �est godina ekstremna desnica preuzela odgovornost vlasti unutar Evropske Unije. 1994, Nacionalni Savez u Italiji, čiji korijeni potiču iz fa�ističke partije Benito-a Mussolini-ja, su postali juniorski partneri u vladi medijskog barona Silvio-a Berlusconi-ja.
Dok je 1994. svjetska reakcija bila nijema, koalicija između (FP�) i konzervativne Austrijske Narodne Partije (�VP) je izazvala o�tar internacionalni protest. Po prvi put, Evropska Unija se direktno umije�ala u unutarnje poslove zemlje članice. 14 zemalja Evropske Unije (EU) namjeravaju da izoliraju Austriju političkim putem zamrzavanja bliskih odnosa.
Iz evropskih prijestonica odjekuju izjave �oka da partija, koja izlaže mržnju za sve strance, diskriminaciju i uvrijedljivu ideologiju, može učestvovati u vladi kao član Evropske Unije. U međuvremenu, bojkot ne utiče na austrijsko sudjelovanje u komitetima EU-a preko kojeg se vode skoro svi unutarnji poslovi u Evropi.
Uzimajući u obzir stvarna poslovanja Evrope, zvanični izražaji negodovanja u pogledu Haider-ove anti-inostrane parole se ne mogu uzeti sasvim ozbiljno. To �to on većinom propovjeda se već odavno radi u Evropi.
Izbjeglice, osobe koje traže azil i drugi stranci, se sistematski drže dalje od kontinenta i te�ko da uživaju ikakva politička prava. Haider-ova mržnja prema strancima i kampanja su također na�li svoje imitatore. Pro�logodi�nja peticija, sa kojom su njemački hri�ćanski demokrati odbili da se uvede dvojna nacionalnosti za neke inostrane stanovnike, je prisvojila Haider-ov referendum protiv Überfremdung-a (stranci će nas pregaziti), kao svoj uzor.
Bez obzira, agitacija protiv Haider-a nije samo licemijernost. To �to interesuje evropske vlade nije sadržaj njegove politike već političke metode koje on upotrijebljava i dru�tvena sredina na kojoj se on bazira.
Haider ometa �to se u evropskom političkom jeziku zove "demokratska suglasnost"�dogovoreni način regulisanja svih važnih pitanja oko uređenja postojećih institucija i partija. Za sada, on uglavnom koristi parlamentarne metode, ali poziva neobuzdano na prikrivene osjećaje i skrivene predrasude koje se nalaze u narodu. Tako on poput vračara priziva duhove političke nestabilnosti i dru�tvenih nemira koji su karakterizovali Evropu 1920-ih i 30-ih.
Haider je postao dilema evropskim vladama. Oni se pla�e njegovih metoda, ali su ba� oni stvorili uslove za njegov uspon�i ovisni su od njega za svoje održavanje. Haider-ov uspjeh donosi na povr�inu duboku političku krizu, koja je čvrsto stegla, ne samo Austriju sa svojih osam miliona stanovnika, nego čitavu Evropu.
Proces evropskog ujedinjena, koji se odvija pod znakom globalnih kompanija i finansijskih institucija, je već gurnuo �iroke dru�tvene slojeve na hrpu otpada i time ih odstranio od zvanične politike. Pitanje kako obuzdati rastuće dru�tveno nezadovoljstvo i dru�tvene posljedice globalizacije sve vi�e dominiraju javne diskusije. Ovo pitanje je bilo u žiži razgovora na nedavnom ekonomskom forumu u Davos-u, �vajcarskoj.
Međutim, sve sugestije da se posljedice globalizacije mogu ublažiti putem povratka politici dru�tvene ravnoteže i oblika globalnog kejnzijanizma (vrsta ekonomske poslijeratne politike regulisanja kapitala�prim. prev.), zapinje i posrće pod ekonomskom realnosti u kojoj jedna ogromna korporacija juri za drugom da bi je preuzela; dok neprestani rast vrijednosti berzi postaje najvažniji ekonomski imperativ. U međuvremenu, nije stvar samo u sudbini pojedinih �pekulatora koji zavise o neprestanom rastu vrijednosti berzi, već isto tako namirivanje miliona penzionera, i sudbina svih nacionalnih ekonomija.
Sve političke partije�bile one socijal demokratske ili konzervativne�su se podvrgle ovom razvoju i podržavaju politiku smanjivanja socijalnog osiguranja, koja ih sve vi�e udaljava od potreba stanovni�tva.
Kriza Hri�ćanskog Demokratskog Saveza u Njemačkoj (CDU) je živi dokaz ovoga razvoja. CDU nije prva, nego�slijedeći italianske hri�ćanske demokrate, britanske Tory i francuske Gaulist-e�posljedna tradicionalna konzervativna masovna partija na ivici propasti. Finansijski skandal u CDU nije bio stvarni razlog za političku krizu, nego događaj koji je to na kraju i pokrenuo. Ova kriza razotkriva stvarnost da se dru�tvena baza CDU-a kao "partije naroda" raspada.
U Austriji, gdje socijalni demokrati SPÖ i konzervativci ÖVP vladaju već trinaest godina u velikoj koaliciji, otuđivanje ovih partija od naroda je posebno vidljivo. Tako je nastao politički vakuum u koji je Haider ukoračio.
Leon Trocki je jednom napisao da je komunizam partija nade, a fa�izam, kao masovni pokret, je partija očaja. Ova karakterizacija je također prikladna za Haider-a. Njegova politička vje�tina se sastoji u upućivanju razočarane mase na reakcionarni smjer. On potpaljuje strah običnih ljudi, koji se pla�e posljedica globalizacije i koje su tradicionalne partije napustile i zaboravile.
Prema njemačkim sedmičnim novinama Der Spiegel, Haider "sebe smatra tribunom naroda, glas za one bez glasa, nezadovoljne, dru�tvene gubitnike". U jednom intervjuu sa Die Zeit-om, on je samopouzdano objasnio: "Mi smo nova austrijska socijalna demokracija�Mi nastavljamo stopama sada�nje SP�. Na�i glasači obuhvataju natprosječni broj radnika i žena."
Gledano u ovom svjetlu, tu naravno postoji jedan elemenat dru�tvenog protesta u Haider-ovom usponu. Međutim, on ne obećava ovom dru�tvenom protestu ni nadu ni orijentaciju, nego radije pretvara glupi strah u mržnju prema svim strancima, nacionalizam i poziv na red i zakon. On upotrijebljava taj strah da brani te iste dru�tvene odnose koji su i doveli do toga, zato �to, gledano izbliza, njegova dru�tvena demagogija dokaziva da ona predstavlja fasadu, paravan za krajnje desničarski, neo-liberalni program.
U vladinom programu sa kojim se slažu Heider i novizabrani kancelar Wolfgang Schuessel, nema ni�ta �to se ne bi moglo naći kod ostalih evropskih vlada. Uravnotežen budžet do 2005. godine, privatizacija nacionalizovane industrije, smanjenje državnih radnih mijesta i povećanje radnog staža za penzionere su samo nekoliko od tipičnih tačaka. Haider-ova nacionalistička demagogija služi za promociju politike koja otvara Austriju internacionalnom kapitalu.
Čak i ako vladajući krugovi u Evropi ne vole Haider-ove metode, oni u stvari ne mogu bez njega na duže staze. �to se otvorenije stari mehanizmi socijalne ravnoteže raspadaju, sve hitnije vladajuće klase zavise od novih oblika vladavine. Ako se zgražavanje nad dru�tvenim uslovima vi�e ne može ignorisati, onda se ono mora barem usmjeriti u reakcionarne puteve.
Ovo obja�njava slabovoljan karakter evropskog protesta, mje�avinu simboličnog gesta i nemoći. Ovo se također odražava u uvodnom dijelu programa nove austrijske vlade. To je planirao sami federalni predsjednik Thomas Klestil i on je obavezao Haider-a i Schuessel-a da ga potpi�u prije nego �to je imenovao novu vladu.
On poziva na političku slobodu, po�tovanje zakona, tolerantnost i istinsku demokratiju, dok osuđuje mržnju prema strancima, anti-semitizam i rasizam. Ali pored ovih plemenitih izreka, ni�ta ne obavezuje novu vladu. To jesu i ostaju samo riječi na papiru, i svako zna da će Haider potpisati bezbroj takvih dokumenata samo ako će to uglačati njegov put do vlasti.
Odveć nekoliko razasutih izjava o sporazumu sa Haider-om se mogu čuti po Evropi. Njemačka Hri�ćanska Demokratska Unija (CSU) i njen predsjednik Edmund Stoiber, koji vlada u Bavaria-i, je već odobrio koaliciju između �VP i FP� od samog početka. CDU kaže da se Haider mora uključiti u demokratiju, umjesto da se izbjegava i bojkotuje. Vrijedno zapažanja je, da se predsjednik komisije Evropske Unije, Romano Prodi, uzdržavao od kritikovanja nove koalicije u Austriji.
Na duže staze, politički uspon figure kao �to je Haider se može objasniti samo sa stanovi�ta političke dizorijentacije �irokih dru�tvenih slojeva. Decenijama duga dominacija staljinizma i socijalne demokracije nad internacionalnim radničkim pokretom je potkopala nadu u socijalističku alternativu postojećem dru�tvenom sistemu. Haider iskori�tava ovu dizorijentaciju da promocira svoju desničarsku demagogiju. Borba protiv opasnosti fa�izma, kojeg on očigledno utjelovljuje, se podudara sa socijalističkom reorijentacijom radničkog pokreta.