Μια νέα καμπή στην οικονομική κρίση της ευρωζώνης
Του Νικ Μπιμς
6 Νοεμβρίου 2012
Η οικονομική κρίση της ευρωζώνης πρόκειται να γίνει βαθύτερη μετά τη δημοσίευση αυτή την εβδομάδα των προβλέψεων για το χρέος της Ελληνικής οικονομίας. Οι εκτιμήσεις για τον προϋπολογισμό δείχνουν ότι αντί να κορυφωθεί στο 167% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος, όπως προβλέφθηκε τον περασμένο Μάρτη όταν το αποκαλούμενο πακέτο διάσωσης μπήκε σε εφαρμογή, η αναλογία του χρέους θα φτάσει το 189% αυτό τον χρόνο, ανερχόμενη στο 192% το 2014 - σημαντικά παραπάνω από τα χειρότερα σενάρια μόλις πριν οχτώ μήνες.
Καθώς η Ελληνική κυβέρνηση ουσιαστικά αναμένεται να μην έχει χρήματα από τις 16 Νοέμβρη, η κρίση της ευρωζώνης αναμένεται να είναι ένα μείζον θέμα στη συνάντηση των υπουργών οικονομικών των G-20 που θα αρχίσει την Κυριακή στην Πόλη του Μεξικού. Η άρνηση της Γερμανικής κυβέρνησης να διαθέσει περισσότερα χρήματα σημαίνει ότι η απειλή μιας Ελληνικής χρεωκοπίας και μιας ολοσχερούς οικονομικής κατάρρευσης είναι πίσω στην ημερήσια διάταξη.
Την παραμονή της συνάντησης , ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επέμεινε ότι η Ελλάδα και άλλα υπερχρεωμένα μέλη της ευρωζώνης έπρεπε να συνεχίσουν με τα προγράμματα λιτότητας. Σε μια προσπάθεια να αποφύγει την κριτική από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις, είπε ότι οι G-20 δεν θα έπρεπε να συγκεντρώσουν την προσοχή τους αποκλειστικά στην ευρωζώνη αλλά θα έπρεπε να τη στρέψουν στο "δημοσιονομικό γκρεμό" στις ΗΠΑ - τις τεράστιες περικοπές στις δαπάνες που θα ξεκινήσουν μετά τις προεδρικές εκλογές - και τα διογκούμενα προβλήματα του χρέους στην Ιαπωνία. "Οι Ηνωμένες Πολιτείες φέρουν τόσο μεγάλη ευθύνη για (την εξασφάλιση της σταθερότητας) όσο και εμείς οι Ευρωπαίοι," δήλωσε.
Τα τελευταία στοιχεία αποδεικνύουν ότι το πρόγραμμα λιτότητας της "τρόικας" - της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου - έχει δημιουργήσει μια οικονομική καταστροφή, που είναι πρωτοφανής μετά τη Μεγάλη Κρίση της δεκαετίας του 1930.
Το Ελληνικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έχει σημειώσει μια αθροιστική πτώση 21,5% από την αιχμή του το 2007 και αναμένεται να μειωθεί και ένα άλλο 4,5% τον επόμενο χρόνο. Τόση είναι η έκταση της οικονομικής συρρίκνωσης που τα συνολικά κρατικά έσοδα από όλες τις πηγές δεν θα καλύψουν ούτε τις πληρωμές τόκων για τα διεθνή δάνεια. Εφόσον δοθεί επιπλέον "βοήθεια" ή επιμηκυνθούν οι όροι των δανείων, θα σχεδιαστούν για να εξασφαλίσουν τη συνεχή ροή κεφαλαίων στους διεθνείς δανειστές, αλλά δεν θα ανακουφίσουν την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα.
Η Ελληνική καταστροφή ειναι μόνο η πιο οξεία έκφραση μιας κρίσης που απλώνεται σε όλη την ευρωζώνη.
Την περασμένη βδομάδα, ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας Ιγκνάτσιο Βίσκο προειδοποίησε ότι η χώρα του αντιμετώπιζε ένα "φαύλο κύκλο" αναιμικής ανάπτυξης και έλλειψης εμπιστοσύνης. Μιλούσε αφού νέα στοιχεία έδειξαν ότι η ανεργία είχε φτάσει στο ψηλότερο της επίπεδο για 13 χρόνια. Το ποσοστό ανεργίας στους νέους ειναι τώρα 35% καθώς εργοστάσια κλείνουν, επιχειρήσεις χρεωκοπούν και οι κυβερνητικές δαπάνες περικόπτονται εξαιτίας του προγράμματος λιτότητας της μη εκλεγμένης κυβέρνησης Μόντι.
Η Ιταλική οικονομία μπήκε σε ύφεση το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου χρόνου. Η οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί 2,4% αυτό τον χρόνο, με μια περαιτέρω πτώση 0,2% το 2013 - ένα ποσοστό που θα μπορούσε να αυξηθεί αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία, που και οι δύο υφίστανται προγράμματα λιτότητας, έχουν ήδη προχωρήσει πολύ πάνω στον Ελληνικό δρόμο. Η Ισπανική τραπεζική κρίση είναι πιο μακρυά από την επίλυση της μετά την επιμονή της Γερμανίας ότι χρήματα από τους Ευρωπαϊκούς πόρους διάσωσης δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν προηγούμενα χρέη αλλά μόνο για να διευκολύνουν νέα δάνεια. Αυτό σημαίνει ότι η δέσμευση του περασμένου Ιούνη από τους υπουργούς της ευρωζώνης να δοθεί τέλος στην κατάσταση όπου οι εθνικές κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες για τα χρέη που έχουν συναφθεί από τις τράπεζες τους είναι νεκρό γράμμα.
Σε μια συνέντευξη στο τηλεοπτικό κανάλι Μπλούμπεργκ, ο οικονομολόγος του Πανεπιστήμιου Κολούμπια Τζόζεφ Στίγκλιτς απέκλεισε τη μελλοντική δυνατότητα μιας Ευρωπαϊκής "ανάκαμψης". Η Ευρώπη, είπε, είχε "θέσει σε εφαρμογή πακέτα λιτότητας που θα προκαλούσαν σχεδόν αναπόφευκτα την εξασθένηση της οικονομίας, δεν έχουν εφαρμόσει τίποτε που θα προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη. Είναι δύσκολο να δει κανείς ποιο θα είναι το έναυσμα για πραγματική ανάπτυξη στην Ευρώπη."
Τα σχόλια στον οικονομικό τύπο συνεχίζουν να προωθούν τη φαντασίωση ότι υπάρχει μια απόκλιση ανάμεσα στα προγράμματα λιτότητας, από τη μια, και τις πολιτικές των κεντρικών τραπεζών που διοχετεύουν τρισεκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, από την άλλη. Τυπικές ήταν οι παρατηρήσεις του οικονομικού δημοσιογράφου Στήβεν Κουκουλά στο Αυστραλέζικο Business Spectator. Ισχυρίστηκε: "Ενώ η ΕΚΤ προσπαθεί να ανορθώσει τις οινονομικές συνθήκες, οι κυβερνήσεις κόβουν τους μισθούς, τις υπηρεσίες και ανεβάζουν τους φόρους."
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμμιά αντίφαση. Η ΕΚΤ έχει κάνει όρο
για τα μέτρα παροχής ρευστότητας την εφαρμογή μέτρων λιτότητας από τις κυβερνήσεις. Η παροχή υπερβολικά φτηνού χρήματος από την ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες δεν έχει σαν στόχο την προσπάθεια ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας. Αποσκοπεί να διαθέσει πόρους στις τράπεζες και τους χρηματοπιστωτικούς οίκους για να πραγματοποιήσουν κέρδη μέσα από την κερδοσκοπία ακόμη και τη στιγμή που η πραγματική οικονομία συνεχίζει να φθίνει. Επιπλέον, αυτά τα μέτρα δημιουργούν τις συνθήκες για μια νέα κρίση καθώς η εξάρτηση των κεντρικών τραπεζών από τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές γίνεται μεγαλύτερη.
Μια άλλη πλατιά διαδεδομένη φαντασίωση είναι ο ισχυρισμός ότι η κρίση του ευρώ είναι το αποτέλεσμα μιας άστοχης Τευτονικής ισχυρογνωμοσύνης και θα μπορούσε να επιλυθεί φτάνει να υπήρχε μια αλλαγή στάσης στο Βερολίνο• και εφόσον η Γερμανία γινόταν πιο ευαίσθητη στις ανάγκες των υπερχρεωμένων Ευρωπαϊκών οικονομιών.
Τέτοιες απόψεις επιδιώκουν να συγκαλύψουν το γεγονός ότι τα σχέδια του Σόιμπλε και της καγκελλάριου Άνγκελα Μέρκελ υποκινούνται από τον φόβο ότι το Γερμανικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται επίσης σε κίνδυνο.
Αυτοί οι κίνδυνοι υπογραμμίστηκαν σε μια έκθεση που δημοσιεύτηκε από τον οίκο αξιολόγησης Μούντυς τον περασμένο μήνα. Διατήρησε την "αρνητική" του προοπτική για τις Γερμανικές τράπεζες - που είχε δοθεί για πρώτη φορά το 2008 - και προειδοποίησε ότι παραμένουν ευάλωτες σε καθολικούς κλονισμούς επειδή ήταν ανάμεσα στις λιγότερο κερδοφόρες και με την πιο ισχνή κεφαλαιοποίηση στην Ευρώπη. Ενώ το Γερμανικό τραπεζικό σύστημα έχει επωφεληθεί από την εισροή ρευστότητας εξαιτίας της κρίσης στις πιο χρεωμένες χώρες, παραμένει εξαρτημένο σε μεγάλο βαθμό από τις διεθνείς αγορές για την άντληση κεφαλαίων. Ο Μούντυς παρατήρησε ότι τα επίπεδα κεφαλαιοποίησης είχαν βελτιωθεί αλλά αυτό "αντισταθμιζόταν με το παραπάνω" από τον αυξανόμενο κίνδυνο εξωτερικών κλονισμών εξαιτίας της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη.
Αυτές οι οικονομικές πραγματικότητες έχουν αποφασιστικές πολιτικές επιπτώσεις για την Ευρωπαϊκή και την διεθνή εργατική τάξη. Παρόλο ότι η κρίση της ευρωζώνης γίνεται σίγουρα οξύτερη από τις δραστηριότητες των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών, η προέλευση της δεν βρίσκεται σε μια έλλειψη "πολιτικής" αλλά είναι ριζωμένες στην κατάρρευση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος.
Οι κυρίαρχες ελίτ δεν έχουν καμμιά λύση για την κρίση, αλλά έχουν ένα συγκεκριμένο σχέδιο που μπαίνει τώρα σε εφαρμογή: να επιστρέψουν την εργατική τάξη στις συνθήκες της δεκαετίας του 1930 και χειρότερα, μαζί με την προώθηση του φασισμού, της δικτατορίας και του πόλεμου.
Η γοργή άνοδος του Ελληνικού φασιστικού κινήματος Χρυσή Αυγή - σχεδόν άγνωστη μόλις πριν λίγους μήνες αλλά που η υποστήριξη της ανέρχεται τώρα στο 15% στις δημοσκοπήσεις - δείχνει τους κινδύνους. Τέτοια κινήματα υπάρχουν σε κάθε Ευρωπαϊκή χώρα.
Θα συνεχίσουν να κακοφορμίζουν και να αναπτύσσονται μέχρις ότου η εργατική τάξη αρχίσει να βγαίνει μπροστά και να αγωνίζεται για το δικό της ανεξάρτητο πολιτικό πρόγραμμα βασισμένο στην ανατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης - τη δικτατορία του χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου - και το ανέβασμα στην εξουσία εργατικών κυβερνήσεων ταγμένων στην απαλλοτρίωση των τραπεζών και του χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου, την εφαρμογή ενός σοσιαλιστικού προγράμματος και την εγκαθίδρυση των σοσιαλιστικών ενωμένων πολιτειών της Ευρώπης.
3 Νοεμβρίου 2012
Follow the WSWS